Een ondernemingsraad (OR) heeft het recht om de financiële gezondheid van de organisatie te controleren. Een belangrijke bron van informatie hiervoor is de jaarrekening. Deze geeft inzicht in de prestaties van de onderneming en helpt de OR om goed onderbouwde adviezen te geven. In dit artikel bespreken we de belangrijkste onderdelen van de jaarrekening die relevant zijn voor de ondernemingsraad.
Balans: de financiële positie van de onderneming
De balans laat de financiële situatie van de onderneming op een bepaald moment zien. Het is een momentopname van de bezittingen, schulden en het eigen vermogen van de organisatie. Voor de ondernemingsraad is het belangrijk om te kijken naar de omvang van de schulden. Dit geeft inzicht in de financiële stabiliteit van de organisatie.
De balans bestaat uit twee delen: de activa en de passiva. De activa omvatten bijvoorbeeld gebouwen, machines en voorraden. De passiva laten de schulden van de onderneming zien, zoals leningen en te betalen rekeningen. De ondernemingsraad kan de balans gebruiken om te beoordelen of de organisatie verantwoord omgaat met haar middelen.
Het eigen vermogen, dat ook op de balans staat, is het verschil tussen de activa en de passiva. Een positief eigen vermogen betekent dat de organisatie meer bezit dan zij verschuldigd is. Een negatief eigen vermogen kan een risico vormen voor de continuïteit van de organisatie.
Winst-en-verliesrekening: prestaties van het afgelopen jaar
De winst-en-verliesrekening (ook wel resultatenrekening genoemd) laat zien hoeveel winst of verlies de organisatie heeft gemaakt in het afgelopen jaar. Deze rekening toont de inkomsten en uitgaven van de onderneming. De OR kan dit gebruiken om te zien of de organisatie winstgevend is en waar de kosten en opbrengsten vandaan komen.
In de winst-en-verliesrekening staan de opbrengsten uit de verkoop van producten of diensten, maar ook de kosten, zoals lonen, huur en andere bedrijfslasten. De ondernemingsraad kan hieruit afleiden of er ruimte is voor investeringen in bijvoorbeeld arbeidsomstandigheden of loonontwikkeling.
Als de winst structureel laag is, kan dit reden zijn voor de ondernemingsraad om vragen te stellen. De OR kan advies uitbrengen over hoe de organisatie haar winstgevendheid kan verbeteren. Dit is vooral relevant wanneer de organisatie plannen heeft voor herstructureringen of reorganisaties.
Kasstroomoverzicht: inzicht in de liquiditeit
Het kasstroomoverzicht laat zien hoe het geld door de organisatie stroomt. Dit overzicht toont de inkomsten en uitgaven van contanten. Voor de OR is dit een cruciaal onderdeel van de jaarrekening, omdat het inzicht geeft in de liquiditeit van de organisatie.
De kasstroom uit bedrijfsactiviteiten is vooral interessant voor de ondernemingsraad. Dit geeft aan hoeveel geld er daadwerkelijk binnenkomt uit de kernactiviteiten van de organisatie. Een negatieve kasstroom kan een indicatie zijn dat de onderneming op termijn in betalingsproblemen komt.
De kasstroom uit investerings- en financieringsactiviteiten is ook relevant. Investeringen in nieuwe apparatuur of technologie kunnen belangrijk zijn voor de lange termijn. De OR moet erop letten dat deze investeringen niet ten koste gaan van de korte termijn liquiditeit.
Toelichting bij de jaarrekening: achtergrondinformatie voor de OR
Bij de jaarrekening hoort altijd een toelichting. Hierin staat meer gedetailleerde informatie over de balans, de winst-en-verliesrekening en het kasstroomoverzicht. Deze toelichting helpt de ondernemingsraad om een beter begrip te krijgen van de cijfers.
In de toelichting worden bijvoorbeeld risico’s genoemd die de financiële gezondheid van de organisatie kunnen beïnvloeden. Ook worden de gebruikte waarderingsmethoden uitgelegd. Voor de OR is het van belang om deze toelichting zorgvuldig door te nemen. Vaak kan hieruit worden afgeleid waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt.
Een andere belangrijke factor in de toelichting is de uitleg over toekomstige ontwikkelingen. De OR moet hierop letten, vooral wanneer het gaat om zaken zoals investeringen of kostenbesparingen die invloed hebben op de werkgelegenheid binnen de organisatie.
Rol van de OR bij de beoordeling van de jaarrekening
De ondernemingsraad heeft de verantwoordelijkheid om de jaarrekening te beoordelen en vragen te stellen aan de directie. Een goed geïnformeerde OR kan bijdragen aan het verbeteren van de besluitvorming binnen de organisatie. Het is dan ook belangrijk dat OR-leden weten waar ze op moeten letten in de jaarrekening.
OR-CURSUS.com biedt speciale trainingen aan om ondernemingsraden te helpen de jaarrekening beter te begrijpen. Tijdens deze cursussen leren OR-leden hoe ze de verschillende onderdelen van de jaarrekening kunnen interpreteren en gebruiken in hun adviesrol.
Daarnaast kan de ondernemingsraad via de jaarrekening controleren of het beleid van de directie in lijn is met de belangen van de werknemers. Bijvoorbeeld als het gaat om investeringen in arbeidsomstandigheden of de verdeling van de winst. De jaarrekening geeft een objectief beeld van de financiële situatie en kan de basis vormen voor gesprekken met de directie.
Conclusie: goed inzicht in de jaarrekening is cruciaal voor de OR
De ondernemingsraad heeft een belangrijke rol bij het beoordelen van de financiële gezondheid van de organisatie. De jaarrekening is hierbij een essentieel instrument. De balans, winst-en-verliesrekening, kasstroomoverzicht en de toelichting geven samen een compleet beeld van de financiële situatie.
Het is van groot belang dat de ondernemingsraad goed begrijpt hoe deze onderdelen in elkaar zitten. Alleen dan kan de OR effectief adviseren en bijdragen aan een gezonde bedrijfsvoering. OR-CURSUS.com helpt ondernemingsraden met cursussen die specifiek gericht zijn op het begrijpen van de jaarrekening.
Een ondernemingsraad die de jaarrekening goed kan lezen en interpreteren, staat sterker in zijn rol. Dit zorgt niet alleen voor betere beslissingen, maar draagt ook bij aan een stabiele toekomst voor de organisatie en haar medewerkers.