De overheid neemt een aparte positie in, als het om de ondernemingsraad gaat. Overheidsondernemers kunnen schermen met het politiek primaat. Nu is de vraag. Politiek primaat, waar ligt de grens? In dit artikel ga ik hier op in.
Het politiek primaat kan de ondernemingsraad erg in zijn handelen beperken. Als de bestuurder geen bemoeienis van de ondernemingsraad wil, dan kan hij al snel schermen met het politiek primaat. En dat gebeurt helaas regelmatig. Maar is dit wel terecht. Dat vraag ik mij af. Want in 1995 is de WOR ook gaan gelden voor de overheid. Hiermee beoogde de wetgever ondernemingsraden bij de overheid dezelfde rechten te geven. Maar omdat de overheid een aparte positie inneemt, is het politiek primaat geschapen.
Wat wilde de wetgever bereiken met het scheppen van het politiek primaat? In de overheid zijn organen die gecontroleerd worden door democratisch gekozen organen. Voorbeelden van democratisch gekozen organen zijn het kabinet, de Staten-Generaal, de gemeenteraad en het college van B&W. De wetgever is van mening dat de ondernemingsraad geen invloed uit moet kunnen oefenen op democratisch gecontroleerde organen. Daarom is het politiek primaat geschapen.
Het politiek primaat staat in artikel 46d sub b WOR. Hierin staat namelijk dat de bestuurder niet hoeft te overleggen met de ondernemingsraad, als het gaat om publiekrechtelijk vastgestelde taken of het beleid ten aanzien van de uitvoering van die taken. Behalve wanneer het gaat om gevolgen voor de werkzaamheden van de medewerkers. Omdat de OR niet kan overleggen over deze onderwerpen, is het adviesrecht en het instemmingsrecht ook niet van toepassing op deze onderwerpen. Want een eis bij uitvoering van deze rechten is overleg over de onderwerpen. En dat is niet mogelijk.
Politiek primaat, waar ligt de grens?| Uitzondering
Maar als het gaat om personele gevolgen, dan moet wel overleg plaatsvinden. Dus als er sprake is van personele gevolgen, dan heeft de OR wel adviesrecht of instemmingsrecht. Dat staat immers in de WOR. De rechtspraak beperkt dit echter wel aanzienlijk. Want uit rechtspraak blijkt dat het besluit zelf moet dienen om personele gevolgen te regelen. Het gaat hierbij niet om de gevolgen van het besluit. Dus als een bepaald besluit gevolgen heeft voor het personeel. Dan is advies- of instemmingsrecht niet van toepassing. Ik vind dit veel te ver gaan. Zeker, als je bedenkt dat de wetgever dit niet zo bedoeld heeft. Volgens de wetgever moet alleen als het strikt noodzakelijk is met het politiek primaat geschermd worden. En de praktijk is helaas anders. In mijn ogen oordelen rechters veel te snel dat politiek primaat van toepassing mag zijn. Meerdere juristen verwachten een kentering in deze gang van zaken.